1. Mun na mɔgɔ dɔw ka kan ni bonya ye? An bena mun lo lajɛ barokun nin na?

KA BONYA la mɔgɔ kan, o kɔrɔ ko k’a tigi jati, k’i janto a la cogo kɛrɛnkɛrɛnnin na. Tuma caaman na, an be bonya la mɔgɔ dɔ kan sabu a tigi ye koo dɔ kɛ an ye wala a lɔyɔrɔ ka bon. O kama, an ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga ko: An ka ɲi ka bonya la jɔn lo kan? Mun na o tigiw ka kan n’o bonya ye?

2, 3. a) Mun na Jehova kɔni ka kan ni bonya ye? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.) b) Yirali 5:13 kɔnɔ, Sagaden ye jɔn lo ye ani mun na a ka kan ni bonya ye?

² Yirali 5:13 b’a yira ko “min siginin be masasigilan kan, ale ni Sagaden” kɔni ka kan ni bonya ye. Jehova kelenpe lo be “to nii na kudayi.” Fɛɛn minw kama Jehova ka kan ni bonya ye, o dɔ be sɔrɔ Yirali sapitiri 4 kɔnɔ. Mɛlɛkɛ ninsɔndiyaninw y’u kaan fara ɲɔgɔn kan ka Jehova tando ni kaanba ye ko: “An Matigi n’an ka Ala [Jehova], i ka kan ni boɲa ni tanuli ye, k’i ka sebagaya koo fɔ! Bari, e le ye fɛɛn bɛɛ dan, a diyara i ye, e y’u bɛɛ dan.”—Yir. 4:9-11.

 ³ “Sagaden” min kofɔra Yirali 5:13 kɔnɔ, o ye Yezu Krista lo ye. An b’o lɔn cogo di? A fɔra Yezu koo la ko: “Ala ka Sagaden filɛ min be mɔgɔw ka hakɛw ban.” (Zan 1:29). Mɔgɔ minw bɛɛ ye masaya kɛ ani minw bɛɛ be masaya la, Bibulu b’a fɔ ko Yezu ɲɔgɔn tɛ yen u cɛma. Bibulu b’a fɔ ko: “Masakɛw ka Masakɛ, matigiw ka Matigi, ale de na o jira a ka waati latigɛlen na. Ale kelenpe ye sabali ye. Mɔgɔ si tɛ se ka gɛrɛ kɛnɛ min na, a sigilen bɛ o de la. Mɔgɔ si m’a ye, u si tɛ se k’a ye.” (1 Tim. 6:14-16, ABM). Tiɲɛn na, masacɛ juman lo sɔnna ka sa ka kɛ kunmabɔsara ye an ka jurumuw kosɔn? Yezu kelenpe lo y’o kɛ. O ka ɲi k’i lasun k’i kaan fara mɛlɛkɛ waa caaman taw kan, k’a fɔ ko: “U tun ye Sagaden min faga, ale ka kan ni setigiya ye. Nafolotigiya, ani lɔnniya, ni fanga ni kunkɔrɔta ni boɲa, ani tanuli y’a ta ye!”—Yir. 5:12.

4. Mun na ka bonya la Jehova ni Krista kan, o ye hakilitigiyako ye?

⁴ Ka bonya la Jehova ni Krista kan, o ye hakilitigiyako lo ye. N’an y’o kɛ an bena ɲɛnamaya banbali sɔrɔ. Yezu ye min fɔ Zan 5:22, 23 kɔnɔ, o b’an dɛmɛ k’o faamu koɲuman. A ko: “N Faa tena mɔgɔ si kiti. Bari a ye kitiko bɛɛ to a Deen bolo, waasa bɛɛ k’a Deen boɲa i n’a fɔ u be Faa boɲa cogo min na. Ni mɔgɔ min m’a Deen boɲa, o tigi ma Faa fana boɲa, min y’a cibaga ye.”—Zaburuw 2:11, 12 kalan.

5. Mun na adamadenw bɛɛ ka kan ni bonya ye?

⁵ Ala ye adamadenw dan “a yɛrɛ jaa la.” (Zɛnɛzi 1:27). O kɔrɔ ko see be adamadenw fanba ye ka kɛ ni Ala ka jogo ɲɔgɔnw ye. Ɲɛyirali fɛ, u be se ka ɲɔgɔn kanu, ka ɲumanya kɛ ani ka makari ɲɔgɔn na. Ala y’an dan ka setigiya dɔ di an ma min b’a to an be se ka koo nunu faranfasi ka bɔ ɲɔgɔn na: ɲuman ni juguman, hɔɔrɔnya ni nanbarako ani koo bɛnnin ni koo bɛnbali (Ɔrɔm. 2:14, 15). Fɛɛn minw saniyanin lo ani minw cɛ ka ɲi, olu ka di mɔgɔ caaman ye. Mɔgɔ caaman fana b’a fɛ ka ɲɛnamaya kɛ hɛɛrɛ la ni tɔɔw ye. O tɛ bari an na sabu Jehova tɛ koo ferekenin Ala ye, nka hɛɛrɛtigi Ala lo. A gwɛnin lo ko adamadenw bɛɛ be se ka Jehova ladegi cogo dɔ la. O lo kama, olu fana ka kan ni bonya ye.—Zab. 8:6.

6, 7. Mun na Jehova Seerew tɛ bonya la adamadenw kan i ko mɔgɔw fanba b’a kɛ cogo min na?

⁶ An b’a lɔn ko an ka ɲi ka bonya la tɔɔw kan. Nka, n’a sɔrɔ an t’a lɔn an ka ɲi k’u bonya cogo min na ani k’o kɛcogo dama kɛɲɛ. Sutana ka duniɲa ye nɔɔ jugu to adamaden dafabaliw fanba ka miiriya kan. O lo kama, sanni u ka bonya la cɛɛw ni muso dɔw kan k’a dama kɛɲɛ, u ka teli k’u tando i ko batofɛnw. Diinan kuntigiw, politiki ɲɛmɔgɔw, farikoloɲanagwɛlaw ni dɔnkililabaga ŋanaw ani mɔgɔ wɛrɛ minw tɔgɔ bɔra kosɔbɛ, u ka teli k’olu jati i ko alaw. O lo kama, denmisɛnw ni mɔgɔkɔrɔbaw b’a jati k’o mɔgɔw lo be sanga la ani u b’a ɲini k’u ka kokɛcogow, u ka fanidoncogo n’u kumacogo ladegi.

⁷ Kerecɛn sɔbɛw b’a lɔn k’u man kan ka bonya la adamadenw kan o cogo la. Adamadenw bɛɛ la, mɔgɔ min ye ɲɛyirali dafanin to an ye, o ye Krista lo ye. An ka ɲi k’ale lo ladegi (1 Piyɛri 2:21). N’an be bonya la adamadenw kan k’a dama tɛmɛ, o man di Jehova ye. An ka tiɲɛn kuma nin to an hakili la: “Mɔgɔ bɛɛ ye hakɛ kɛ, u yɔrɔ jaɲana Ala  ka nɔɔrɔ la.” (Ɔrɔm. 3:23). Tiɲɛn na, adamaden si man kan ni batoli ye.

8, 9. a) Jehova Seerew be gofɛrɛnɛman baarakɛlaw jati cogo di? b) An tɛ sɔn faamanw ta ma koo juman na?

⁸ Duniɲa kɔnɔ, an ka ɲi ka bonya la mɔgɔ dɔw kan u lɔyɔrɔ kosɔn. Gofɛrɛnɛman be faaman minw sigi, olu b’a to mɔgɔw be sariyaw labato ani koo ferekeninw tɛ kɛ. An bɛɛ be nafa sɔrɔ u ka baaraw la sabu u b’an mako wasa. O kosɔn, ciden Pol ye kerecɛnw ladi ko u ka ɲi ka kolo gofɛrɛnɛman baarakɛlaw ye ani k’u jati i ko “faamaw . . . minw b’an kunna.” A ye ci di an ma ko: “Fɛɛn min ka kan ka di mɔgɔ min ma, aw k’o di o tigi ma, nisara, ni wusuru ka kan ka di min ma, o ka di o tigi ma . . . min ka kan ni boɲa ye, aw k’o boɲa.”—Ɔrɔm. 13:1, 7.

⁹ Ka kɛɲɛ n’o ye, an Jehova Seerew b’an seko kɛ ka bonya la faamanw kan. An b’o kɛ ka kɛɲɛ ni jamana kelen kelen bɛɛ ka koow cogoya ye. Faamanw be min ɲini an fɛ u ka baara sen fɛ, an b’o kɛ. Nka, n’u ko an ka koo dɔ kɛ min bɛnnin tɛ ni Jehova ka sariya ye, an tɛ sɔn o ma. O koo ɲɔgɔn na, an tɛ se ka ban Ala sago la ani ka adamadenw sago kɛ.—1 Piyɛri 2:13-17 kalan.

10. Galen, Jehova sagokɛlaw ye ɲɛyirali juman lo to an ye faamanw koo la?

¹⁰ Galen, Jehova sagokɛlaw ye koow kɛ cogo min na ni faamanw ye, o ye ɲɛyirali ɲuman ye an fɛ. Tuma min na Ɔrɔmu masacɛ ye cii di ko a ka jamana mɔgɔw bɛɛ tɔgɔ ka sɛbɛ, Yusufu ni Mariyamu y’o kɛ. U tagara Bɛtilehɛmu hali k’a sɔrɔ Mariyamu kɔnɔman tun lo a deen fɔlɔ la ani a jigi tuma tun sera ka ban (Luka 2:1-5). Ciden Pol fana y’a yira ko a tun be faamanw bonya. Tuma min na u y’a jalaki ko a ye koo jugu kɛ, a y’a yɛrɛ lafasa masacɛ Erɔdi Agiripa ani Zuda mara ka gofɛrɛnɛrɛ Fɛsitusi ɲɛfɛ. A ye bonya la o faamanw kan.—Kɛw. 25:1-12; 26:1-3.

11, 12. a) An be bonya min la faamanw kan, mun na an t’o ɲɔgɔn la diinan kuntigiw kan? b) Jehova Seere dɔ ye bonya la politikimɔgɔ dɔ kan. Mun lo sɔrɔla o la?

¹¹ Nka, diinan kuntigiw do? Jehova Seerew tɛ bonya la kojugu olu kan hali n’u dɔw b’o lo fɛ. Ngalon diinan tɛ tiɲɛn fɔ Ala koo la ani a tɛ Bibulu ka kalanw ɲɛfɔ ka ɲɛ. O kama, hali n’an be diinan kuntigiw bonya i ko an be mɔgɔ tɔɔw bonya cogo min na, an tɛ bonya kɛrɛnkɛrɛnnin la u kan. An hakili b’a la ko Yezu ka wagati la, a y’a fɔ ko diinan kuntigiw ye filankafow ni ɲɛminɛbaga fiyentɔw lo ye (Mat. 23:23, 24). Nka, faamanw ka kan ni bonya min ye, an b’o la u kan. O kosɔn, u y’an dɛmɛ tuma dɔw la.

¹² Leopold Engleitner tun ye weleweledala ye Otirisi jamana na ani a tun kisɛyanin lo waajuli la. Naziw (Hitilɛri ka sɔrɔdasiw) y’a minɛ k’a don tɛrɛn kɔnɔ ka taga n’a ye Buchenwald kaso la. Heinrich Gleissner fana tun b’o tɛrɛn kɔnɔ. Ale tun ye Otirisi politikimɔgɔ dɔ ye, nka a koo tun man di Naziw ye. O lo kama u tun y’a minɛ k’u be taga a don kaso la. K’u to sira kan, balimacɛ Engleitner y’a ka lannakow ɲɛfɔ ni bonya ye ani o cɛɛ y’a lamɛn koɲuman. Kɛlɛba filanan bannin kɔ, Heinrich Gleissner ye Jehova Seerew dɛmɛ siɲɛ caaman Otirisi jamana na. N’a sɔrɔ i hakili be ɲɛyirali wɛrɛw la minw b’a yira ko faamanw ye Jehova Seerew minɛ ka ɲɛ. U y’o kɛ sabu an ye bonya la u kan i ko Bibulu b’a ɲini an fɛ cogo min na.

13. Jɔn lo ka kan ni bonya ye kosɔbɛ ani mun na?

¹³ An ka kan ka bonya la an kerecɛnɲɔgɔnw kan. An ɲɛminɛbagaw yɛrɛ lo ka kan ni bonya ye kosɔbɛ, olu minw ye diinan mɔgɔkɔrɔw ye (1 Timote 5:17 kalan). O balimaw bɔyɔrɔ mana kɛ min o min ye, u kalanna wo u ma kalan wo, u lɔyɔrɔ n’u ka sɔrɔ mana kɛ min o min ye, an be bonya la u kan. Bibulu b’a fɔ k’u ye “nili fɛnw” ye ani u lɔyɔrɔ ka bon Ala ka jɛnkulu kɔnɔ (Efɛz. 4:8, ABM). An ka miiri mɔgɔ nunu koo la: kafo ka diinan mɔgɔkɔrɔw, kafokulu kɔrɔsibagaw, tɔnbolo ka kɔmite mɔgɔw ani Koow Ɲɛnabɔla Jɛnkulu mɔgɔw. O balimaw lo b’an ɲɛminɛ. Saan kɛmɛkulu fɔlɔ la, balimaw tun be bonya la kosɔbɛ u ɲɛminɛbagaw kan. An fana b’o lo kɛ bi. Nka, an ɲɛminɛbaga minw tɔgɔ bɔra kosɔbɛ, an t’olu jati i n’a fɔ mɛlɛkɛw. An kɔni be bonya la o balimaw kan, u ka baaraba n’u ka majigilenya kosɔn.—2 Korɛntikaw 1:24; Yirali 19:10 kalan.

14, 15. Mun na diinan mɔgɔkɔrɔw ni diinan kuntigiw tɛ kelen ye?

¹⁴ Diinan mɔgɔkɔrɔw be i n’a fɔ sagadɛndɛlaw, u majiginin lo. U ka majigilenya kosɔn, u tɛ sɔn mɔgɔw k’a jaati k’u ka fisa ni tɔɔw ye. U tɛ kelen ye n’an ka wagati ni saan kɛmɛkulu fɔlɔ ka diinan kuntigiw ye. Yezu ka wagati la, a y’a fɔ diinan kuntigiw koo la ko: “A ka d’u ye ka sigi ɲafɛ dumuni kɛyɔrɔw la ni kalansow kɔnɔ. Forobayɔrɔw la, u b’a fɛ mɔgɔw k’u fo.”—Mat. 23:6, 7.

¹⁵ Diinan mɔgɔkɔrɔw be Yezu ka kuma nunu labato: “Aw kana sɔn u b’aw wele karamɔgɔ, bari aw bɛɛ ye balimaw ye, aw bɛɛ ka karamɔgɔ ye kelen ye. Aw kana mɔgɔ si wele ko aw facɛ dugukolo kan, bari aw Facɛ ye kelen ye, Ala min be sankolo la. Aw kana sɔn u b’aw wele ko kuntigi, bari aw kuntigi ye kelen ye, o ye . . . [Krista] ye. Mɔgɔ min ye mɔgɔbaba ye aw cɛma, o ka kan ka kɛ aw ka baaraden ye. Mɔgɔ o mɔgɔ b’a yɛrɛ boɲa, o tigi bena majigi. Mɔgɔ o mɔgɔ b’a yɛrɛ majigi, o tigi bena boɲa sɔrɔ.” (Mat. 23:8-12). Duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ, diinan mɔgɔkɔrɔw majiginin lo ani u be mɛnni kɛ Yezu fɛ. O kama, an ka ɲi k’u kanu ani ka bonya la u kan.

16. Mun na an ka ɲi k’an seko bɛɛ kɛ ka bonya la tɔɔw kan?

¹⁶ Tiɲɛn na, walisa k’a lɔn an ka ɲi ka bonya la tɔɔw kan cogo min na, o be se ka wagati dɔɔni ta. Kerecɛn fɔlɔw fana  m’o faamu joona (Kɛw. 10:22-26; 3 Zan 9, 10). Nka, Bibulu b’a yira an ka ɲi ka bonya la tɔɔw kan cogo min na. Kuun b’a la an k’an seko bɛɛ kɛ k’o sira tagama. N’an be bonya la tɔɔw kan i ko Jehova b’a fɛ cogo min na, an bena nafa caaman sɔrɔ o la.

17. N’an be bonya la faamanw kan, an be se ka nafa jumanw lo sɔrɔ o la?

¹⁷ N’an be bonya la faamanw kan, u tɛna an bali ka waajuli kɛ. N’a sɔrɔ u yɛrɛ bena an ka waajuli baara filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye. Birgit ye piyɔniye ye Alemaɲi jamana na. A saan caaman ye nin ye, a tagara a denmuso ka lakɔliso la, u ka diplomu dilon na. Mɛtirimusow y’a fɔ a ye ko, saan caaman kɔnɔ olu ninsɔndiyara ka Jehova Seerew ka deenw kalan. U ko n’o denmisɛnw tun tɛ olu ka lakɔliso la, a tun bena kɛ maloya ye olu fɛ. Birgit y’a ɲɛfɔ u ye ko: “An b’an deenw kalan u ka Ala ka cikanw labato u ka kokɛcogow la ani k’u ka mɛtiriw bonya.” Mɛtirimuso dɔ y’a fɔ ko: “Ni deenw bɛɛ tun be komi Jehova Seerew ka deenw, an ka baara tun bena kɛ komi an be alijɛnɛ lo kɔnɔ.” Lɔgɔkun caaman o kɔ, lajɛnba dɔ kɛra Lɛpzig dugu la ani mɛtirimuso kelen nana o lajɛnba la.

18, 19. Mun na an ka ɲi ka bonya la diinan mɔgɔkɔrɔw kan cogo bɛnnin na?

¹⁸ Ladili ɲumanw be sɔrɔ Ala ka Kuma kɔnɔ. U b’a yira cogo min na an ka ɲi ka bonya la diinan mɔgɔkɔrɔw kan (Eburuw 13:7, 17 kalan). An be se k’u fo u ka baaraba kosɔn. N’u ko an ka min kɛ, an ka sɔn k’o kɛ. N’an b’o kɛ, o ben’a to u b’u ka baara kɛ ni ninsɔndiya ye. Nka, o kɔrɔ tɛ ko diinan mɔgɔkɔrɔ minw ye “tɔgɔba” sɔrɔ, an ka ɲi k’a ɲini k’olu ka fanidoncogo, u ka kalankɛcogo wala u kumacogo ladegi. N’an b’o kɛ, a bena kɛ komi an be tugura adamaden lo kɔ, Krista tɛ. An kana ɲinɛ ko olu fana ye mɔgɔ dafabaliw lo ye i ko anw. An ka ɲi ka tugu Krista lo kɔ, ani k’a ladegi.

¹⁹ N’an b’a fɛ ka diinan mɔgɔkɔrɔw dɛmɛ, an ka bonya la u kan k’a dama kɛɲɛ. An kana u tando kojugu. O bena u dɛmɛ k’u yɛrɛ tanga kuncɛbaya miiriyaw ma. U tɛna a jati k’u ka fisa ni tɔɔw ye ani k’a miiri k’u ye mɔgɔ tilenninw ye ka tɛmɛ tɔɔw kan.

20. N’an be bonya la tɔɔw kan, o b’an dɛmɛ cogo di?

²⁰ Mɔgɔ minw ka kan ni bonya ye, an ka bonya la u kan. N’an b’o kɛ, o be kɛ sababu ye an t’an yɛrɛ fisaya tɔɔw ye. O b’an dɛmɛ an kana kɛ ni yɛrɛbonya miiriya ye ni tɔɔw be bonya lara an kan. O b’an dɛmɛ fana an masirinin ka to Jehova ka ɔriganisasiyɔn na. O ɔriganisasiyɔn b’an dɛmɛ an kana bonya la kojugu adamaden si kan. Ka fara o kan, n’an tɛ bonya la mɔgɔw kan kojugu, o ye hakilitigiyako ye. O la, an be bonya la mɔgɔ minw kan, n’u dɔ y’an jigi tigɛ, an tɛna tiɲɛn sira bila.

21. N’an be bonya la tɔɔw kan, an bena nafaba juman lo sɔrɔ o la?

²¹ Min kɔrɔtanin lo ka tɛmɛ o bɛɛ kan, o ye ko n’an be mɔgɔw bonya cogo bɛnnin na, an koo be diya Ala ye. Jehova b’o lo ɲini an fɛ ani n’an b’o kɛ, o bena kɛ sababu ye an be to kantigiya la. O bena kɛ sababu ye fana Jehova ka se k’a darabɔbaga jaabi (Talenw 27:11). Bonya ka ɲi ka la tɔɔw kan cogo bɛnnin min na, mɔgɔ caaman t’o lɔn. An be Jehova waleɲuman lɔn kosɔbɛ sabu an b’a faamu cogo min na an ka ɲi ka bonya la tɔɔw kan ka kɛɲɛ n’a sago ye!