“No maminsan, makontrolko ti dilak, ngem no dadduma, makaibagaak kadagiti banag a saanko a pinanunot!”​—James.

 “No agnernerbiosak, agsaoak a saan nga agpampanunot. Ngem no nakarelaksak, ad-adu met ti maibagak. Isu a kanayon nga agkamaliak.”​—Marie.

 Kuna ti Biblia: “Ti dila ket maysa nga apuy” ken “Uramen ti bassit nga apuy ti nalawa a kabakiran!” (Santiago 3:5, 6) Kanayon kadi nga irubonaka ti panagsasaom? No kasta, matulongannaka daytoy nga artikulo.

•  Apay a kamali ti maibagak?

•  Panangkontrol iti dila

•  Ti kuna dagiti padam nga agtutubo

 Kinaimperpekto. Ibaga ti Biblia: “Mamin-adu a maitibkoltayo amin. No adda asinoman a saan a maitibkol iti sao, perpekto dayta a tao.” (Santiago 3:2) Gapu ta imperpektotayo, saantayo laeng a maitibkol no magnatayo no di pay ket no agsaotayo.

 “Gapu ta addaanak iti imperpekto nga utek ken dila, kinamaag no ibagak a makontrolko a naimbag dagita.”​—Anna.

 Adu unay a sao. Kuna ti Biblia: “No adu unay ti sao, saan a maliklikan ti basol.” (Proverbio 10:19) Dagiti tattao a sao a sao​—ken saan unay a dumngeg—​ket dakdakkel ti posibilidadna a masairda ti dadduma gapu iti kamali a maibagada.

 “Masansan a saan a dagiti nalaing a tattao ti kanayon nga agsasao. Ni Jesus ti kalaingan a tao a nagbiag iti lubong ngem adda dagiti gundaway a nagulimek.”​—Julia.

 Pananginsulto. Ibaga ti Biblia: “Ti di pinampanunot a sasao ket kas kadagiti duyok ti espada.” (Proverbio 12:18) Ti maysa a pagarigan ti di pinampanunot a sasao ket ti pananginsulto (sarcasm)​—makapasakit a sasao a mangtagibassit iti dadduma. Mabalin nga ibaga dagiti mangin-insulto nga, “Agang-angawak laeng!” Ngem saan a nakakatkatawa ti panangtagibassit iti dadduma. Ibaga ti Biblia nga ikkatentayo ti amin a kita ti “nasakit a panagsasao, ken amin a banag a makapainsulto.”​—Efeso 4:31.

 “No dadduma, magusgustuak ken nalaingak nga agpakatawa​—a masansan a mangiturong iti pananginsulto ken kadawyanna a mangpataud iti problema.”​—Oksana.

 Mabalin a saan a nalaka a sursuruen a kontrolen ti dila, ngem makatulong dagiti prinsipio ti Biblia. Kas pagarigan, usigem dagiti sumaruno.

 “Pagkalmaenyo ti pusoyo, . . . ket agulimekkayo.”​—Salmo 4:4.

 No maminsan, ti kasayaatan a sungbat ket panagulimek. “Mabalin a sabali ti riknak no makapungpungtotak ken no limmamiisen ti ulok,” kuna ti agtutubo a ni Laura. “No kalmadoakon, naragsakak ta saanko a naibaga dagiti bambanag a pagbabawyakto met laeng.” Makatulong ti panagsarimadeng uray apagbiit laeng tapno saanka a makaibaga iti kamali.

 “Saan aya a ti sasao ket suboken ti lapayag a kas iti panangraman ti dila iti makan?”​—Job 12:11.

 Awan unay ti pagbabawyam no panunotem nga umuna dagitoy a saludsod sakbay nga ibagam ti kayatmo:

•   Pudno kadi? Nasayaat kadi? Masapul kadi nga ibagak?​—Roma 14:19.

•   Ania ti mariknak no siak ti pakaibagaan dayta?​—Mateo 7:12.

•   Respetuenna kadi ti panangmatmat ti dadduma?​—Roma 12:10.

•   Daytoy kadi ti kasayaatan a tiempo a panangibagak?​—Eclesiastes 3:7.

 “Agpakumbabakayo, nga ibilangyo a nangatngato ti sabsabali ngem dakayo.”​—Filipos 2:3.

 Makatulong dayta a balakad tapno maaddaanka iti nasayaat a panangmatmat iti dadduma, a makatulong tapno makontrolmo ti dilam ken tapno agpanunotka sakbay nga agsaoka. Uray no nakaibagakan iti makasair, tulongannaka ti kinapakumbaba nga agpadispensar​—ken aramidem a dagus dayta! (Mateo 5:23, 24) Kalpasanna, ikagumaam a kontrolen ti dilam.