جاستاردىڭ ساۋالدارى
ٷي تاپسىرماسىن قالاي ۇلگەرسەم بولادى؟
«تۇنگى 1 گە دەيىن ٷي تاپسىرماسىمەن وتىرۋ شارشاتىپ جىبەرەدى. بار ويىڭ «قاشان توسەگىمە جەتەر ەكەم» بولادى» (دەيۆيد).
«كەيدە تۇنگى 30:4 عا دەيىن ساباققا دايىندالىپ، تاڭەرتەڭ ەرتە 6 دا تۇراتىنمىن. نە ازاپ دەسەڭشى!» (تەرەزا).
ٶزىڭدى ٷي تاپسىرماسىنا كومىلىپ قالعانداي سەزىنەسىڭ بە؟ سولاي بولسا، بۇل ماقالانىڭ ساعان ودان باس كوتەرۋگە كومەگى ٴتيىپ قالار.
مۇعالىمدەر ٷي تاپسىرماسىن نە ٷشىن بەرەدى؟
بۇعان كوپ سەبەپ بار. سولاردىڭ ىشىندە ٷي تاپسىرماسى...
ٴبىلىمىڭدى ارتتىرادى
جاۋاپكەرشىلىككە ۇيرەتەدى
ۋاقىتتى دۇرىس ۇيىمداستىرا بىلۋگە شىڭدايدى
ساباقتا ۇيرەنگەندەرىڭدى پىسىقتاۋعا كومەكتەسەدى a
«مۇعالىمدەر وقۋشىلارعا ٷي تاپسىرماسىن ۇيرەنگەندەرى ٴبىر قۇلاقتان كىرىپ، ەكىنشى قۇلاقتان شىعىپ كەتپەي، ومىردە قولدانسىن دەپ بەرەدى» (مەري).
اسىرەسە ماتەماتيكا مەن جاراتىلىستانۋ پاندەرى قيىنشىلىقتاردى شەشە ٴبىلۋ قابىلەتىڭدى ۇشتايدى. ال بۇل، مامانداردىڭ ايتۋىنشا، ميدا جاڭا نەيروندىق بايلانىستاردى ٴتۇزىپ، قاتايتادى. دەمەك، ٷي تاپسىرماسى سەنىڭ ميىڭ ٷشىن جاتتىعۋ بولىپ تابىلادى.
پايدالى جاعىن كورسەڭ دە، كورمەسەڭ دە، ٷي تاپسىرماسىنان ازىرگە بوساي المايسىڭ. ٴبىراق قۋانىشتى ٴبىر جايت: ۇيگە بەرىلەتىن تاپسىرمالاردىڭ كولەمىن قاداعالاي الماعانىڭمەن، ونى ورىنداۋعا كەتەتىن ۋاقىتتى قىسقارتا الاسىڭ. قالايشا؟
ٴتيىمدى كەڭەستەر
ٷي جۇمىسىن ورىنداۋعا ۇلگەرمەي جۇرسەڭ، وندا مۇنىڭ شەشىمى «اقىلمەن ىستە، كوپ كۇش كەتىرمە» دەگەن قاعيدادا جاتقان بولۋى مۇمكىن. كەلەسى كەڭەستەردى قولدانىپ كور.
1-كەڭەس: الدىن الا جوسپارلا. قۇداي سوزىندە: «ىنتالىنىڭ جوسپارلارى تابىسقا جەتەلەر»،— دەلىنگەن (ناقىل سوزدەر 21:5). ٷي تاپسىرماسىنا كىرىسپەي تۇرىپ، كەرەكتى وقۋ قۇرالدارىڭدى قاسىڭا الىپ ال. سوندا دايىندىق كەزىندە قايتا-قايتا تۇرا بەرمەيسىڭ.
سونداي-اق ساباققا تولىق زەيىن اۋدارۋعا كومەكتەسەتىن ورىن تاپ. كەيبىرەۋلەرگە تىنىش، جارىق بولمەدە وقىعان ۇنايدى. ال وزگە بىرەۋلەرگە ۇيدەن باسقا جەردە، مىسالى كىتاپحانادا، دايىندالعان ىڭعايلى.
«ٷي تاپسىرماسى مەن ونىڭ ورىندالۋ مەرزىمىن جازىپ وتىرۋعا ارنالعان داپتەردىڭ يا كۇنتىزبەنىڭ بولعانى ۋاقىتىڭدى دۇرىس جوسپارلاۋعا كومەكتەسەدى. قانداي تاپسىرماڭ بار ەكەنىن، ونى قاشان ورىنداۋىڭ كەرەكتىگىن قاداعالاپ وتىرساڭ، ٶمىرىڭ اجەپتاۋىر جەڭىلدەيدى» (ريچارد).
2-كەڭەس: تاپسىرمالارىڭدى رەتتەستىر. كيەلى كىتاپتا: «بارلىعى لايىقتى ٵرى تارتىپپەن بولسىن!»— دەپ جازىلعان (قورىنتتىقتارعا 1-حات 14:40). وسىنى ويدا تۇتىپ، قاي تاپسىرمانى ٴبىرىنشى، قايسىسىن سودان كەيىن ورىندايتىنىڭدى شەشىپ ال.
كەيبىرەۋلەر قيىن تاپسىرمالاردان باستاعاندى ٴجون كورەدى. وزگەلەرى بولسا الدىمەن وڭايىراق تاپسىرمانى ىستەپ تاستاپ، سودان كەلەتىن قاناعات سەزىمىمەن باسقاسىنا كىرىسكەندى قالايدى. سەن وزىڭە قولايلى بولاتىن ٵدىستى تاڭداساڭ بولادى.
«قولىڭدا ٴتىزىم بولسا، نە ىستەۋىڭ كەرەكتىگىن جانە قانداي رەتپەن ىستەۋىڭ كەرەكتىگىن ٴبىلىپ وتىراسىڭ. وسىلاي ٷي جۇمىسىنىڭ ورىندالۋىن قاداعالاي الاسىڭ، ٵرى ول سونشالىقتى قيىن بوپ كورىنبەيدى» (حايدي).
3-كەڭەس: ىسكە كىرىس. كيەلى جازبالاردا: «ەرىنشەك بولماي، ىستەرىڭدى ىنتا-جىگەرمەن اتقارىڭدار»،— دەلىنگەن (ريمدىكتەرگە 12:11). باسقا ٴبىر نارسەمەن اينالىسقىڭ كەلىپ تۇرسا دا، ٷي جۇمىسىن جاساۋىڭ كەرەك ۋاقىتتى وعان جۇمساما.
ٸسىن كەيىنگە ىسىرا بەرەتىندەر ادەتتە جۇمىسىن مەجەلەنگەن مەرزىمگە ۇلگەرمەي جاتادى، يا ونى تەز-تەز بىتىرۋگە تىرىسادى. ناتيجەسىندە تاپسىرماسى نە دايىندىعى ويداعىداي بولماي شىعادى. ەگەر ٷي تاپسىرماسىن ورىنداۋعا مەيلىنشە ەرتە باستان كىرىسسەڭ، قاجەتسىز ۋايىم مەن مۇڭعا جول بەرمەيسىڭ.
«مەكتەپتەن كەلگەن سوڭ ٷي جۇمىسىن بىردەن جاساپ قويسام نە قانداي دا ٴبىر جوباعا الا سالىسىمەن كىرىسسەم، كەيىن ونى ۋايىمداپ جۇرمەيتىنمىن. سونداي-اق ول باسقا ىستەرىمە جاعالاسىپ كەتپەيتىن» (سەرينا).
ۇسىنىس: ٷي تاپسىرماسىن كۇندە ٴبىر ۋاقىتتا ورىنداۋعا تىرىس. بۇل ٶز-ٶزىڭدى تارتىپكە سالا بىلۋگە جانە وقۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋعا كومەكتەسەدى.
4-كەڭەس: الاڭداما. كيەلى كىتاپتا: «كوزىڭ تۋرا الدىڭا قاراسىن»،— دەلىنگەن (ناقىل سوزدەر 4:25). ساباق وقىپ جاتقان كەزدە بۇل كەڭەسكە قۇلاق اسۋ ٷشىن ويىڭدى الاڭداتاتىن نارسەلەردەن، اسىرەسە ەلەكتروندى قۇرىلعىلاردان باس تارتقانىڭ ٴجون.
ەگەر ينتەرنەتتى شارلاپ، كەلتە حات جازاتىن بولساڭ، ٷي تاپسىرماسىن اياقتاۋ ەكى ەسە ۇزاققا سوزىلىپ كەتۋى مۇمكىن. ال ەشتەڭەگە الاڭداماساڭ، سترەسىڭدى ازايتىپ قانا قويماي، بوس ۋاقىتىڭ دا قالاتىنىن بايقايسىڭ.
«ۇيالى تەلەفون، كومپيۋتەر، ويىن قۇرىلعىسى، تەلەديدار تۇرعاندا ساباققا كوڭىل قويۋ قيىن. ماعان كومەكتەسەتىنى — مەن تەلەفونىمدى ٶشىرىپ تاستايمىن، سونداي-اق جاقىن جەردەگى ويىمدى بولەدى-اۋ دەگەن باسقا دا قۇرىلعىلاردى اعىتىپ تاستايمىن» (دجوەل).
5-كەڭەس: تەپە-تەڭدىك ساقتا. قۇداي سوزىندە: «سەندەردىڭ ەستى ەكەندەرىڭدى جۇرتتىڭ ٴبارى كورەتىن بولسىن»،— دەلىنگەن (فىلىپىلىكتەرگە 4:5). قاجەت بولسا، ميدى تىنىقتىرۋ ٷشىن ٷزىلىس جاسا، سوندا ٷي جۇمىسىن ورىنداۋدان قاتتى سترەسس سەزىنبەيسىڭ. ٴجۇرىپ قايت، ۆەلوسيپەد ايدا نەمەسە جۇگىر.
ال ەگەر ٷي تاپسىرماسىنا ٴبارىبىر كومىلىپ جاتقانداي سەزىنسەڭ، مۇعالىمدەرىڭمەن سويلەس. ولار شىن جۇرەكتەن بارىنشا تىرىسىپ جاتقانىڭدى كورسە، قانداي دا ٴبىر وزگەرىستەر جاسار.
«ٷي تاپسىرماسىنىڭ ۋايىمى سەنى ٴجۇنجىتىپ جۇرمەسىن. قولىڭنان كەلگەندى ىستە. ومىردە كەيبىر نارسەلەر ٴبىزدىڭ سونشاما مازاسىزدانىپ، قۋانىشىمىزدى باسىپ تاستاۋىنا تۇرمايدى، سونىڭ ىشىندە ٷي تاپسىرماسى دا بار» (يۋليا).
مۇنى سۇراقتار جايلى ويلانىپ كور:
ٷي تاپسىرماسىن ورىنداۋعا ماعان قانداي وقۋ قۇرالدارى قاجەت؟
ماعان ٷي جۇمىسىن جاساۋعا قاي ۋاقىت ٴتيىمدى؟
قاي جەردە ساباققا تولىق زەيىن اۋدارا الامىن؟
ٴبىر نارسەنى كەيىنگە ىسىرا بەرۋدەن قالاي اۋلاق بولا الامىن؟
قانداي الاڭداتۋلار ماعان كەدەرگى جاسايدى؟
ەلەكتروندى قۇرىلعىلار نە باسقا نارسەلەر الاڭداتپاس ٷشىن نە ىستەسەم بولادى؟
ٷي تاپسىرماسىن قاتتى سترەسس سەزىنبەي ورىنداۋ ٷشىن نە ىستەي الامىن؟
ماڭىزدى ەسكەرتۋ: ٷي تاپسىرماسىن قالاي ورىنداۋ كەرەكتىگىن تۇسىنگەنىڭە كوز جەتكىزىپ ال. ەگەر سۇراقتارىڭ بولسا، سىنىپتان كەتپەي تۇرىپ مۇعالىمىڭنەن سۇرا.
a بۇل كەڭەستەر دجوان شۋمنىڭ «School Power» اتتى كىتابىنان الىنعان.
قىزىقتى بولار مالىمەتتەر
قۇرداستارىڭ نە دەيدى؟
كەيىنگە قالدىرۋ ادەتى جايلى قۇرداستارىڭ نە دەيدى؟
كەيىنگە قالدىرۋ ادەتىنىڭ زيانى مەن ۋاقىتتى اقىلمەن قولدانۋدىڭ پايداسى جايلى جاستار نە دەيتىنىن تىڭداپ كورىڭىز.
