To thama ne buzhalo chi mu Baibili ha ti thama Zojiwa Zwa Tetshi Zwe Madekwana, zwi no dangwa kakale kuyi “chilayilo cha Tetshi,” Chilayilo Che Bupelo, ne Chikumbuludzo che lufu gwa Jesu. (1 Bakorinta 11:20; King James Version) Ku leyana na ichechi, dzidumili njinji ne zwiyeto zwe madumuli angwe, a ato thama zojiwa izwezwi ku dumilana ne chi mu Baibili.

 Mazwimisilo e Zojiwa Zwa Tetshi Zwe Madekwana hwu kumbula Jesu, ti lakidza kuti to bokela chibayilo chiche cha a ka dusa mu bumo gwedu. (Matewu 20:28; 1 Bakorinta 11:24) Ate nzano kene chilenje che budumili chi no zhisa ku kombolegwa kene ku zwibatigwa kwe zwibi. a Baibili i no diya kuti a ti to zwibatigwa zwibi zwedu ne nzano we budumili ngono ti nga zwibatigwa koga ne ku dumila mu na Jesu.​—Baroma 3:​25; 1 Johani 2:​1, 2.

 Jesu wa ka laula badiyiwana babe kuti ba bate nzano we Zojiwa Zwe Madekwana, ngono a azo leba a ka tambunuka kuti u bakhwe ka ngana. (Luka 22:19) Bangwe ba no duma kuti wa ka fanila bakhwa ngwedzi ne ngwedzi, ngono bangwe ba no u bata viki ne viki, zhuba ne zhuba, kanjinji mu zhuba lingwe ne lingwe, kene kanjinji sekwa nthu a nga shaka ku u bata. b Ne kwa ka jalo ku na mabaka angwe a ka fanila lingisisiwa.

 Jesu wa ka tangisa Zojiwa Zwa Tetshi Zwe Madekwana mu zhuba le nzano we Ku Pinda Pezhugwi we Bajuta, ngono wa ka fa shulenyana mu zhuba ilelo zwalo. (Matewu 26:​1, 2) Ate chithu cha ka zwishingilkalila koga. Baibili i no fanidzanya chibayilo cha Jesu ne che khwizana ye nzano we Ku Pinda Pezhugwi. (1 Bakorinta 5:​7, 8) Nzano we Ku Pinda Pezhugwi wa ka be u bakhwa ka ngompela mu gole lingwe ne lingwe. (Ekezodo 12:​1-6; Lefitiko 23:5) Ne zila i no fanana, Chikumbuludzo che lufu gwa Jesu cha ka chi bakhwa ka ngompela mu gole lingwe ne lingwe ne Bakirisiti be kutanga, c ngono Bafakazi ba Jehova ba no tobela zila iyeye ya ka teiwa mu Baibili.

 Zila ya ka bigwa na Jesu aito lakidza koga kuti chikumbuludzo cho bakhwa ka ngana, kakale i no lakidza zhuba ne chibaka. Wa ka tangisa chikumbuludzo shule zhuba li si na ku ngina ne Nisan 14, 33 C.E., ku yendidzana ne khalendara ye Baibili ye lunar. (Matewu 26:18-​20, 26) To dwilila ti bata chikumbuludzo mu zhuba ilele gole lingwe ne lingwe, ti tobela cha ka chi thamiwa ne Bakirisiti be kutanga. d

 Nenguba Nisan 14, 33 C.E. ya ka ili Gwebushanu, zhuba ilele li nga na li ka be mu zhuba le viki li poga mu gole ne gole. To khona ziba kuti zhuba le Nisan 14 lo be lini mu gole lingwe ne lingwe ti shingisa zila ya ka be i shingisiwa mu chibaka cha Jesu, pana ku shingisa khalendara ya ngwenu ye Chijuta. e

 Ha e tangisa chikumbuludzo, Jesu wa shingisa burotho gu sa ka bila ne waini shaba zwa ka zwa sala pa nzano we Ku Pinda Pezhugwi. (Matewu 26:26-​28) Ti tobela chilakidzilo chiche, naswibo to shingisa burotho gu si na mbidzo kene gu sa ka longwa chingwe ne waini shaba i sina chingwe, i si grape juice, kene waini ya ka longwa zwi no i zipisa, ya ka longwa zwingwe kene dzi-spice.

 Angwe madumili a no shingisa burotho gwa ka longwa mbidzo kene yeast, ngono kanjinji mu Baibili mbidzo i no shingisiwa se chifaniso che chibi kene ku bola. (Luka 12:1; 1 Bakorinta 5:​6-8; Bagalatiya 5:​7-9) Ndizo, i burotho koga gu sa ka longwa mbidzo kene chingwe gu no fanisa zwibuyanana mbili wa Jesu u si na chibi. (1 Pita 2:​22) Chingwe chi no thamiwa chi si nga dumilani ne Baibili hwu shingisa grape juice i sa ka bila mu bumo gwe waini. Dzingwe kereke dzo thama dzi jalo dzi thamiwa ne ku dzibila kwabo ku ngwa busukwa ku si nga dumilani ne Baibili.​—1 Timoti 5:​23.

 Burotho gu sa ka bila ne waini shaba zwi no shingisiwa ku Chikumbuludzo zwifaniso, kene zwilakidzilo zwe mbili wa Jesu Kirisiti ne malopa. A zwi to shandukila ne jenamiso mu nyama ne malopa awe dumbu, se kwa ku no duma bangwe. Bona kuti Baibili i no chenesa chini hwisiso iyeyi.

•   Ha ili kuti Jesu wa ka pa ndaulo badiyiwana babe kuti ba ngwe malopa awe, i nowo be ili kuti wa ka be e ba dwa kuti ba chuluke nlawo we Ndzimu u no dzibila ku ngwa malopa. (Genesisi 9:4; Mishingo 15:28, 29) Ngono akuzo jalo, ne kuti Jesu ha a ngake ka pa bangwe ndaulo ye kuti ba chuluke nlawo we Ndzimu u no amana ne malopa.​—Johani 8:​28, 29.

•   Ha ili kuti baapostolo ba ka be ngwa malopa a Jesu dumbu, u nowo be a sa ka ti malopa awe “a chowo tebugwa,” e lakidza kuti chibayilo chiche chi chowo thamiwa.​—Matewu 26:28.

•   Chibayilo cha Jesu cha ka shingikalila “zwibaka zose kangompela.” (Bahebera 9:​25, 26) Ngono, ha ili kuti burotho ne waini zwa ka shandukila mu nyama ne malopa awe mu chibaka che Zojiwa Zwa Tetshi Zwe Madekwana, ko dwa kuti ibabo ba no ja ba no be be dusa chibayilo kakale.

•   Jesu wa kati: “Muthame ikoku tjili ikumbuludzo tjangu,” i si “ha mu ndi dusa chibayilo.”​—1 Bakorinta 11:24.

 Ba no duma mu ku shanduka kwe zwifaniso, kuti burotho ne waini zo shanduka ku be mbili ne malopa a Jesu dumbu, ba no teya dumilo yabo mu matama angwe e ndimana dze Baibili. Ha ti lakidzila, shandulilo njinji dze Baibili, dzo kwala kuti Jesu wa kati nekwe waini: “Awa malopa angu.” (Matewu 26:28) Ne kwa ka jalo, matama a Jesu kakale a nga shanduligwa kuyi: “Yechi cho dwa malopa angu,” “Yechi cho milila malopa angu,” kene “Yechi cho fanisa malopa angu.” f Kanjinji Jesu wa ka be e shingisa zwifaniso ha e diya.​—Matewu 13:34, 35.

 Ha Bafakazi ba Jehova ba ka bata chikumbuludzo che Zojiwa Zwa Tetshi Zwe Madekwana, i palo yedu i shomanana koga i no ja burotho ne ngwa waini. Ini kwa ka jalo?

 Malopa a ka tebugwa a Jesu a ka thama “Tjidumano tjitshwa” cha ka misila chidumano pakati kwa Jehova Ndzimu ne ichaba che Baizeraela ba ntolo. (Bahebera 8:​10-​13) Ba mu chidumano chitshwa ba no ja zwifaniso zwe Chikumbuludzo. Bakirisiti bose, a te bali mu chili, ngono ndi ibabo koga “bakadang’wa” ne zila ya ka shalulika ba mu chili. (Bahebera 9:​15; Luka 22:20) Ibabo ndibo ba nowo busa kudzimu na Kirisiti, ngono Baibili i kati bathu bali 144,000 koga ndibo ba no piwa gobe ileli.​—Luka 22:28-​30; Zumbunulo 5:​9, 10; 14:​1, 3.

 Ba si be “pkhwizi shomanana” dza ka dangwa ku no busa na Kirisiti, bunji gukulu gwedu to themba ku be bangwe be “mbunga nkulu we bathu” ba nowo chilila chose mu shango. (Luka 12:32; Zumbunulo 7:​9, 10) Nenguba iswi ti na thembo ye ku chila mu shango ti singa je zwifaniso zwe Chikumbuludzo, naswibo to shanganila mu ku bokela chibayilo cha ta ka dusigwa na Jesu.​—1 Johani 2:2.