Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Ɛbavi Wɔ Ahonle Nu Wɔali Ninyɛne Mɔɔ Bɛhɛlɛ La Azo Ɔ?

Ɛbavi Wɔ Ahonle Nu Wɔali Ninyɛne Mɔɔ Bɛhɛlɛ La Azo Ɔ?

“Ninyɛne ɛhye mɔ . . . bɛhɛlɛ kɛ bɛfa bɛabɔ yɛdayɛ mɔɔ yɛwɔ ewiade ɛhye awieleɛ mekɛ ne anu la kɔkɔ.”1 KƆL. 10:11.

EDWƐNE: 11, 61

1, 2. Duzu ati a yɛbazuzu Dwuda arelemgbunli nna ne neazo ne mɔ anwo a?

SAA ɛnwu kɛ awie lua adenle bie azo na yetele yedɔ aze a, asoo ɛnrɛnlea boɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɛlua ɛleka ko ne ala la ɔ? Saa yɛsuzu nvonleɛ mɔɔ awie mɔ yɛle la anwo a, ɔnrɛmaa yɛnrɛyɛ bɛ nvonleɛ ne bie. Kɛ ɔde ye wɔ yɛ ɛzonlenlɛ nu noko la ɛne. Yɛbahola yɛazukoa ninyɛne dɔɔnwo yɛavi awie mɔ nvonleɛ nu, mɔɔ Baebolo ne anu ɛdeɛ noko boka nwo a.

2 Dwuda arelemgbunli nna ne mɔɔ yɛzuzu bɛ nwo wɔ edwɛkɛ mɔɔ li ɛhye anyunlu anu la vale bɛ ahonle muala zonlenle Gyihova. Noko, bɛyɛle nvonleɛ mgbole. Duzu a yɛbahola yɛazukoa yɛavi bɛ ɛkɛ a, na kɛ ɔkɛyɛ na yɛanyɛ bɛ nvonleɛ ne bie ɛ? Neazo ɛhye mɔ mɔɔ yɛbadwenledwenle nwo la bahola amaa yɛanyia mɔɔ bɛhɛlɛ kɛ bɛfa bɛahilehile yɛ la azo nvasoɛ.Kenga Wulomuma 15:4.

SONLA NRƐLƐBƐ NZI ƐLILƐ MAA BƐTƆ ESIANE NU

3-5. (a) Esa vale ye ahonle muala zonlenle Gyihova ɛdeɛ, noko ngyegyelɛ boni a ɔnyianle a? (b) Duzu ati a Esa vale ɔ nwo dole sonla nwo zo wɔ mekɛ mɔɔ Beeyahya vale konle doale Dwuda la ɛ?

3 Bɛmaa yɛlimoa yɛzuzu Esa anwo na yɛnlea kɛzi Nyamenle Edwɛkɛ ne bahola anyia yɛ ɛbɛlabɔlɛ zo tumi la. Esa vale ɔ nwo dole Gyihova anwo zo wɔ mekɛ mɔɔ Yiteyopea sogyama mgbe ko rale Dwuda anwo zo la, noko yeanyɛ ye zɔ wɔ mekɛ mɔɔ Yizilayɛ belemgbunli Beeyahya bɔle ɔ bo kɛ ɔto Releema mɔɔ wɔ ye tumililɛ ne ɛweɛne zo anwo bane la. (2 Ek. 16:1-3) Esa vale ɔ nwo dole sonla nrɛlɛbɛ zo na ɔwulale Selea Belemgbunli Bɛneheedade asa abo kɛ ɔteta Beeyahya. Asoo Esa lile konim? Baebolo ne ka kɛ: “Beeyahya dele ɛhye anwo bie la, ɔgyakyile Releema ɛkyekyelɛ nee nwolɛ gyima biala.” (2 Ek. 16:5) Ɔti wɔannea a ɛbaha kɛ Esa dwule ye bodane nwo!

4 Noko kɛzi Gyihova bule mɔɔ Esa yɛle la ɛ? Nyamenle zoanle ye kpɔmavolɛ Hananae ɔmaanle ɔdeanle Esa kɛ yeanva ɔ nwo yeando Gyihova anwo zo la. (Kenga 2 Edwɛkɛsisilɛ 16:7-9.) Hananae hanle kɛ: “Ɔvi ɛnɛ mɔɔ kɔ la konle ɛnrɛkpa ɛ nwo ɛlɛ.” Bɛvoanle Beeyahya; noko konle amkpa Esa nee ye menli ne anwo wɔ ye tumililɛ mekɛ mɔɔ hale la anu.

5 Kɛ mɔɔ yɛnwunle ye wɔ edwɛkɛ mɔɔ li ɛhye anyunlu anu la, Nyamenle nleɛnleanle Esa ahonle nu na ɔnwunle kɛ ɔvale ye ahonle muala ɔzonlenle Ye. (1 Arl. 15:14) Wɔ Nyamenle anye zo, Esa dule ɔ nwo maanle bɔkɔɔ kɛ mɔɔ Nyamenle kpondɛ la. Noko, ɔnyianle kpɔkɛ ɛtane ne mɔɔ ɔzile la anwo ngyegyelɛ. Mɔɔ Esa nee Beeyahya nyianle konle la, duzu ati a yeanva ɔ nwo yeando Gyihova anwo zo na ɔvale ɔ nwo ɔdole Bɛneheedade nee ɔdaye mumua ne ɔ nwo zo ɛ? Asoo ɔnyianle adwenle kɛ saa ɔboa ye sogyama ne a, debie kpalɛ bavi nu ara adɛla kɛ ɔbakpondɛ Nyamenle moalɛ ɔ? Asoo folɛdulɛ ɛtane a maanle ɔnyianle adwenle zɛhae a?

6. Duzu a yɛsukoa yɛfi Esa nvonleɛ ne anu a? Maa neazo.

6 Asoo Esa edwɛkɛ ne baha yɛ yeamaa yɛanleɛnlea yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu boɛ ɔ? Saa yɛyia ngyegyelɛ mɔɔ ɔzɔho kɛ ɔbo yɛ nwo zo la a, ɔnyɛ se kɛ yɛbava yɛ nwo yɛado Gyihova anwo zo. Noko saa yɛyia ngyegyelɛ ngyikyi wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu a, duzu a yɛyɛ a? Asoo yɛfa yɛdayɛ mumua ne yɛ nrɛlɛbɛ yɛdi nwolɛ gyima kɛ mɔɔ yɛkulo la ɔ? Anzɛɛ yɛfa yɛ nwo yɛto Gyihova anwo zo yɛkpondɛ Baebolo ngyinlazo yɛfa yɛdi ngyegyelɛ ne anwo gyima ɔ? Kɛ neazo la, ɔdwu mekɛ ne bie a, yɛ abusua ne badwazo atia debiezukoalɛ nee nyianu mɔɔ yɛkɔ la. Ɛsɛlɛ Gyihova kɛ ɔhile wɔ adenle na ɔboa wɔ ɔmaa ɛnwu adenle kpalɛ mɔɔ ɛbalua zo wɔali tɛnlabelɛ ne anwo gyima la. Na saa wɔ gyima fi ɛ sa, na ɔyɛ se kɛ ɛbanyia fofolɛ ɛ? Saa ɛ nee awie mɔɔ kpondɛ kɛ ɔfa wɔ gyima nu ɛlɛtendɛ a, asoo ɛbaha wɔahile ye kɛ ɛbahɔ debiezukoalɛ dahuu wɔ dapɛne ne anu ɔ? Wɔ ngyegyelɛ kɔsɔɔti anu, yɛkpondɛ kɛ yɛdi edwɛndolɛnli ne edwɛkɛ ɛhye azo: ‘Fa ɛ nwo maa Gyihova; fa ɛ rɛle wula ye nu, na ɔbali yeamaa wɔ.’Edw. 37:5.

DUZU A AGƆNWOLƐ ƐTANE BAHOLA AYƐ WƆ A?

7, 8. Kpɔkɛ ɛtane boni a Gyɛhɔhyafate zile a, na duzu a vi nu rale a? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

7 Na Esa ara Gyɛhɔhyafate noko ɛ? Ɛnee ɔlɛ subane mgbalɛ dɔɔnwo. Gyɛhɔhyafate vale ɔ nwo dole Nyamenle anwo zo la ati ɔyɛle ninyɛne mgbalɛ dɔɔnwo. Noko, ɔdaye noko ɔzile kpɔkɛ ɛtane bie mɔ. Kɛ neazo la, ɔmaanle ɔ ra nrenyia gyale Belemgbunli Ehabe atisesebɛ ara raalɛ. Bieko, ngapezonli Maekaya bɔle Gyɛhɔhyafate kɔkɔ ɛdeɛ, noko ɔvale ɔ nwo ɔbɔle Ehabe bɛ nee Seleama hɔhonle. Wɔ konle ne anu, ɔhale kyɛkyɛ na bɛahu Gyɛhɔhyafate. Akee ɔziale ɔrale Gyɛlusalɛm. (2 Ek. 18:1-32) Ɔti, ngapezonli Gyihu bizale ye kɛ: ‘Asoo ɛnea a ɛnee ɔle kpalɛ kɛ ɔwɔ kɛ ɛboa amumuyɛma na ɛkulo menli mɔɔ kyi Gyihova la ɔ?’Kenga 2 Edwɛkɛsisilɛ 19:1-3.

8 Asoo Gyɛhɔhyafate zukoale debie vile mɔɔ zile la anu? Ɔbɔle mɔdenle kɛ ɔyɛ Nyamenle ɛhulolɛdeɛ, noko ɔzɔho kɛ yeanzukoa debie yeanvi ɔ nee Ehabe edwɛkɛ ne nee Gyihu kɔkɔbɔlɛ ne anu. Gyɛhɔhyafate nee Ehabe ara Belemgbunli Ehazaya atisesebɛ mɔɔ ɔle Nyamenle kpɔvolɛ la noko yɛle ngyekyeleɛ, na ɛnee nrɛlɛbɛ ɛnle nu. Gyɛhɔhyafate nee Ehazaya yɛle meli, noko ɔzɛkyele yemɔti bɛangola bɛanva bɛanyɛ debie mɔɔ ɔdaye ti bɛyɛle la.2 Ek. 20:35-37.

9. Kɛzi agɔnwolɛ ɛtane bahola anyia yɛ nwo zo tumi ɛ?

9 Ɔwɔ kɛ Gyɛhɔhyafate anwo edwɛkɛ ne mɔɔ yɛbagenga la ka yɛ maa yɛneɛnlea yɛ nwo nu. Kɛzi? Ɛnee Gyɛhɔhyafate le belemgbunli kpalɛ. Ɔyɛle mɔɔ le kpalɛ la na ‘ɔvale ye ahonle muala ɔkpondɛle Gyihova.’ (2 Ek. 22:9) Noko agɔnwolɛ ɛtane maanle ɔnyianle ngyegyelɛ. Kakye Baebolo nu ɛrɛlɛ ɛhye: “Sonla mɔɔ nee nrɛlɛbɛvolɛma tu la nwu nrɛlɛbɛ, na mɔɔ nee ahoasea tu la nwu ɔ nyunlu.” (Mrɛ. 13:20) Bie a yɛlɛboa anyelielɛma yɛamaa bɛanwu nɔhalɛ ne. Noko anrɛɛ bɛku Gyɛhɔhyafate ɔlua Ehabe mɔɔ ɔvale ye agɔnwolɛ la ati. Zɔhane ala a saa yɛfa menli mɔɔ bɛnzonle Gyihova la agɔnwolɛ a, esiane bahola ado yɛ a.

10. (a) Agyalɛ nwo debie boni a yɛsukoa yɛfi Gyɛhɔhyafate ɛkɛ a? (b) Duzu a ɔwɔ kɛ yɛkakye ye wɔ agɔnwolɛ ɛtane nwo a?

10 Duzu a yɛbahola yɛazukoa yɛavi mɔɔ dole Gyɛhɔhyafate la anu a? Bie a Kilisienenli bie babɔ ɔ bo anyia awie mɔɔ ɔnzonle Gyihova la anwo ɛhulolɛ, na yeanyia adwenle kɛ ɔnnyia nɔhalɛ Kilisienenli biala ɔngya ye. Anzɛɛ bie a Kilisienenli bie mbusuafoɔ mɔɔ bɛnle diedima la ɛlɛtinlitinli ye kɛ ɔgya ‘kolaa na yeakpa nwo.’ Bie mɔ noko bɛade nganeɛ kɛ adiema raalɛ ne mɔɔ hanle ɛhye la: “Bɛbɔle yɛ mɔɔ yɛkpondɛ kɛ yɛkulo awie na yɛ nee ye tɛnla a.” Noko duzu a ɔwɔ kɛ Kilisienenli yɛ a? Saa yɛsuzu mɔɔ dole Gyɛhɔhyafate la anwo a, ɔbaboa. Ɛnee ɔta ɔkpondɛ adehilelɛ ɔfi Nyamenle ɛkɛ. (2 Ek. 18:4-6) Noko mɔɔ Gyɛhɔhyafate vale Ehabe mɔɔ ɔngulo Gyihova la agɔnwolɛ la, duzu a zile a? Anrɛɛ ɔwɔ kɛ Gyɛhɔhyafate kakye kɛ Gyihova kpondɛ menli mɔɔ bɛfa bɛ ahonle muala bɛsonle ye la. Ɛnɛ noko, Nyamenle “fa ɔ nye bɔ ewiade ye anwo mgbɔlɔka,” na yeziezie ɔ nwo kɛ ‘ɔfa ye tumi yealie bɛdabɛ mɔɔ bɛdi nɔhalɛ bɛmaa ye la.’ (2 Ek. 16:9) Ɔte yɛ edwɛkɛ bo yɛɛ ɔkulo yɛ. Asoo ɛdie ɛdi kɛ Nyamenle bamaa wɔanyia awie mɔɔ ɛkulo ye mɔɔ ɛ nee ye bɛadɛnla la ɔ? Nyia anwodozo kɛ ɔbayɛ!

Kakye kɛ esiane wɔ nu kɛ yɛ nee awie mɔɔ ɛnle diedinli la badu (Nea ɛdendɛkpunli 10)

MMAYƐ ANWOMEMAAZO

11, 12. (a) Kɛzi Hɛzikaya lale mɔɔ wɔ ye ahonle nu la ali ɛ? (b) Duzu ati a Nyamenle vale Hɛzikaya ɛtane hyɛle ye a?

11 Mɔɔ yɛsukoa yɛfi Hɛzikaya ɛkɛ ne la fale ahonle ne anwo. Mekɛ bie, Ahenle mɔɔ neɛnlea ahonle nu la maanle mɔɔ wɔ Hɛzikaya ahonle nu la lale ali. (Kenga 2 Edwɛkɛsisilɛ 32:31.) Mɔɔ Hɛzikaya anwo dole ye kpole bie la, Nyamenle maanle ye sɛkɛlɛneɛ kɛ ɔbade kpɔkɛ—ɛlawolɛ mɔɔ ziale ɔ nzi la. Babelɔn mgbanyima zoanle menli maanle bɛhɔbizale sɛkɛlɛneɛ ne anu. (2 Arl. 20:8-13; 2 Ek. 32:24) Mɔɔ ‘bɛgyakyile debie biala bɛmaanle’ Hɛzikaya la, ɔvale “ye anwonyia muala” ɔhilele Babelɔnma. Ɛhye mɔɔ ɔyɛle la maanle ‘bɛnwunle mɔɔ wɔ Hɛzikaya ahonle nu la.’

12 Baebolo ne ɛnga deɛmɔti Hɛzikaya yɛle anwomemaazo ɛhye la. Asoo Aseleama mɔɔ ɔlile bɛ nwo zo konim anzɛɛ nwanwane adenle mɔɔ Nyamenle luale zo yɛle ye ayile la ɔ? Anzɛɛ kɛ mɔɔ ‘ɔnyianle ɔ nwo kpole kpalɛ, yɛɛ eza ɔnyianle ɔ nyunlu la ati ɔ’? Ye biala anu, kɛmɔ ɛnee mgbanyizonle ɛmaa Hɛzikaya andɛba ɛmemaa zolɛ la ati, “yeanyɛ Nyamenle mo wɔ nyele ɛhye anwo.” Ɔyɛ alɔbɔlɛ kpole! Hɛzikaya holale zɛlɛle Nyamenle kɛ yeva ye ahonle muala yɛzonle ye ɛdeɛ, noko mekɛ bie yeanyɛ mɔɔ sɔ Gyihova anye la. Noko nzinlii, “Hɛzikaya lunle ɔ nwo,” yemɔti Nyamenle vale ye ɛtane hyɛle ye.2 Ek. 32:25-27; Edw. 138:6.

13, 14. (a) Mekɛ boni a Gyihova ‘gyakyi debie biala maa yɛ ɔfa ɔsɔ yɛ ɔnea a’? (b) Saa bɛkanvo yɛ a duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ a?

13 Saa yɛkenga Hɛzikaya anwo edwɛkɛ ne na yɛdwenledwenle nwo a, kɛzi ɔbaboa yɛ ɛ? Kakye kɛ Hɛzikaya anwomemaazo ne lale ali wɔ mekɛ mɔɔ Gyihova maanle ɔlile Sɛnakɛlebe anwo zo konim na ɔyɛle ye ayile wɔ nwanwane adenle zo la anzi. Wɔ yɛ afoa nu, saa yɛyɛ debie titili bie a, asoo Gyihova ‘gyakyi debie biala maa yɛ ɔfa ɔsɔ yɛ ɔnea,’ amaa mɔɔ wɔ yɛ ahonle nu la ala ali ɔ? Kɛ neazo la, bie a adiema nrenyia bie ɛbɔ mɔdenle ɛziezie ɛdendɛlɛ ɛmaa ɛhile tievolɛma dɔɔnwo bie. Bɛ nuhua dɔɔnwo kanvo ye wɔ mɔɔ yeyɛ la anwo. Duzu a ɔyɛ ye wɔ nganvolɛ ne anwo a?

14 Saa bɛkanvo yɛ a, ɔwɔ kɛ yɛdi Gyisɛse edwɛkɛ ɛhye azo: “Bɛyɛ ninyɛne kɔsɔɔti mɔɔ bɛse bɛyɛ la bɛwie a, bɛha kɛ: ‘Yɛle ngɛkɛlɛ mɔɔ nvasoɛ ɛnle yɛ nwo zo a. Mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛyɛ la a yɛyɛ la.’” (Luku 17:10) Yɛbahola yɛazukoa debie yɛavi Hɛzikaya edwɛkɛ ne anu wɔ ɛke noko. Ɔyɛle anwomemaazo ɔluakɛ “yeanyɛ Nyamenle mo wɔ nyele ɛhye anwo.” Saa yɛdwenledwenle mɔɔ Nyamenle ɛyɛ ɛmaa yɛ la anwo kpalɛ a, ɔnrɛmaa yɛnrɛla subane mɔɔ Gyihova kyi la ali. Yɛbahola yɛayɛ Gyihova mo. Yeva ye Ngɛlɛlera Nwuanzanwuanza ne nee sunsum ne mɔɔ boa ye menli la yemaa yɛ.

NEA BOƐ WƆ WƆ KPƆKƐZILƐ NU

15, 16. Duzu ati a Nyamenle ambɔ Dwosaya anwo bane na bɛhunle ye a?

15 Mɔɔ li awieleɛ la, kɔkɔbɔlɛ boni a yɛsukoa yɛfi mɔɔ dole Belemgbunli Dwosaya la anu a? Suzu mɔɔ maanle bɛlile ɔ nwo zo konim na bɛhunle ye la anwo. (Kenga 2 Edwɛkɛsisilɛ 35:20-22.) Dwosaya hɔle Yigyibiti Belemgbunli Niko anwo zo kɛ “ɔkadoa ye ɔ nee ye bɛaho” noko belemgbunli ne zele Dwosaya kɛ ɔ nee ye ɛnlɛ edwɛkɛ biala. Baebolo ne se ɛnee Niko edwɛkɛ ne ‘vi Nyamenle.’ Ɛnee duzu ati a Dwosaya nee ye hɔhonle a? Baebolo ne ɛnga.

16 Ɛnee kɛ ɔkɛyɛ na Dwosaya anwu kɛ Niko edwɛkɛ ne vi Gyihova ɛ? Anrɛɛ ɔbahola yeabiza Gyɛlɛmaya mɔɔ le nɔhalɛ ngapezoma ne anu ko la. (2 Ek. 35:23, 25) Noko edwɛkɛ biala ɛngile kɛ ɔyɛle zɔ. Bieko, ɛnee Niko ɛlɛkɔ Kaakimehye ɔ nee ‘mɔɔ ɛha ye la’ ahɔho, tɛ Gyɛlusalɛm ɔ. Bieko, Niko andendɛ antia Gyihova duma ne anzɛɛ ye menli ne. Ɔti Dwosaya anyɛ ye boɛ kɛ ɔvale konle ɔdoale Niko la. Yɛbahola yɛazukoa debie yɛavi edwɛkɛ ɛhye anu ɔ? Saa ngyegyelɛ bie to yɛ a, ɔwɔ kɛ yɛnwu adwenle mɔɔ Gyihova lɛ ye wɔ nwo la.

17. Saa yɛkɔ ngyegyelɛ nu a, kɛ ɔkɛyɛ na yɛanyɛ Dwosaya nvonleɛ ne bie ɛ?

17 Saa ngyegyelɛ bie ba a, ɔwɔ kɛ yɛsuzu Baebolo ngyinlazo mɔɔ fale nwolɛ la anwo na yɛfa yɛdi gyima. Ɔdwu mekɛ ne bie a, yɛbahola yɛanwu mgbanyima ne mɔ. Bie a yɛlimoa yɛzuzu mɔɔ yɛze ye wɔ edwɛkɛ ne anwo la anwo, na bie bɔbɔ a yɛyɛ nwolɛ neɛnleanu wɔ yɛ mbuluku ne mɔ anu. Noko, ɔbahola yeara ye kɛ Baebolo ngyinlazo fofolɛ wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛsuzu nwo a, na kpanyinli bie bahola aboa yɛ wɔ nwolɛ. Kɛ neazo la, adiema raalɛ ze kɛ ɔle ye ɛzonlelilɛ kɛ ɔbabɔ edwɛkpa ne nolo. (Gyi. 4:20) Noko, fa ye kɛ ɔkpondɛ kɛ ɔkɔ daselɛlilɛ kenle ko bie, yɛɛ ɔ hu mɔɔ ɔnle diedinli la kpondɛ kɛ ɔtɛnla sua nu. Ɔka kɛ kenle nsa ye bɛnnyia mekɛ bɛmmaa bɛ nwo, yemɔti ɔkpondɛ kɛ bɛbɔ nu bɛyɛ debie kɛ agyalɛma. Bie a ɔbazuzu Baebolo tɛkese mɔɔ se ɔwɔ kɛ yɛtie Nyamenle na yɛmaa menli bayɛ ɛdoavolɛma la anwo. (Mat. 28:19, 20; Gyi. 5:29) Noko eza ɔwɔ kɛ ɔdwenle mɛlɛbɛnwoaze mɔɔ ɔwɔ kɛ yelɛ yɛ nee ndelebɛbo mɔɔ ɔwɔ kɛ ɔda ye ali la anwo. (Ɛfɛ. 5:22-24; Fel. 4:5) Asoo ɔ hu dwazo tia ye kɛ ɔmmakɔ daselɛlilɛ fee, anzɛɛ kenle ko ne ala a ɔkpondɛ kɛ ɔyɛ debie gyɛne a? Yɛkpondɛ kɛ yɛyɛ Nyamenle ɛhulolɛdeɛ na yɛnyia adwenle mɔɔ anu te la ɛdeɛ, noko ɔwɔ kɛ yɛnea boɛ.

FA WƆ AHONLE MUALA SONLE NA DI FƐLƐKO

18. Kɛzi arelemgbunli nna ne anwo edwɛkɛ mɔɔ yɛzuzu nwo la baboa wɔ ɛ?

18 Kɛmɔ yɛnli munli la ati, yɛbahola yɛayɛ nvonleɛ ne mɔɔ arelemgbunli nna ne mɔɔ yɛzuzu bɛ nwo yɛle la bie. Bie a (1) yɛbava yɛ nwo yɛado sonla nrɛlɛbɛ zo mɔɔ yɛnrɛnwu ye, (2) yɛbadu agɔnwolɛ ɛtane, (3) yɛbayɛ anwomemaazo, (4) yɛbazi kpɔkɛ mɔɔ yɛnrɛlimoa yɛnrɛzuzu Nyamenle ɛhulolɛdeɛ nwo a. Ɔle kpalɛ kɛ Gyihova nwu kpalɛ wɔ yɛ nu kɛ mɔɔ ɔnwunle debie kpalɛ wɔ zɔhane arelemgbunli nna ne anu la! Eza Gyihova nwu kɛzi yɛkulo ye nee kɛzi yɛkpondɛ kɛ yɛfi yɛ ahonle muala anu yɛsonle ye kpalɛ la. Ɔti yemaa yɛ neazo ngakyile mɔɔ baboa yɛ na yɛanyɛ nvonleɛ mgbole la. Bɛmaa yɛdwenledwenle Baebolo nu edwɛkɛ ɛhye mɔ anwo na yɛyɛ Gyihova mo wɔ mɔɔ yeyɛ yemaa yɛ la anwo!