1, 2. ¿Baʼaxten maʼalob ka k-xakʼalt le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak tu beetaj u kantúul reyiloʼob Judaoʼ?

WA KA wilik u jakchajal u yook yéetel u lúubul wa máax teʼ bej tuʼux kan máanoʼ, ¿máasaʼ yaan a kanáantik bix kan máaniʼ? Lelaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ unaj k-ilik le baʼaxoʼob maʼ maʼalob ku beetik u maasiloʼ utiaʼal maʼ k-beetik jeʼex letiʼoboʼ. Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ yaʼabkach máakoʼob tu beetoʼob baʼaloʼob maʼ maʼalobtakiʼ, wa k-xakʼaltikeʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-beetik jeʼex letiʼoboʼ.

² Teʼ xook máanoʼ tʼaanajoʼon tiʼ kantúul u reyiloʼob Judá, letiʼobeʼ tu meyajtoʼob Jéeoba yéetel tuláakal u puksiʼikʼaloʼob. Chéen baʼaleʼ tu beetoʼob baʼaloʼob maʼ maʼalobtakiʼ. U kuxtal le máakoʼobaʼ tsʼíibtaʼaboʼob teʼ Biblia utiaʼal k-kaanbal tiʼ le baʼax tu beetoʼoboʼ. ¿Baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le reyoʼobaʼ? ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-beetik le baʼax maʼ maʼalobtak tu beetoʼoboʼ? (Xok Romailoʼob 15:4.)

3-5. 1) Kex Asá tu meyajtaj Jéeoba yéetel tuláakal u puksiʼikʼaleʼ, ¿baʼax maʼ maʼalob tu beetiʼ? 2) Maʼ xaaneʼ, ¿baʼaxten Asaeʼ tu kʼubaj u yóol chéen tiʼ máakoʼob ka baʼatelnaj yéetel Baasá?

³ Yáaxeʼ koʼoneʼex ilik baʼax tu beetaj Asá. Letiʼeʼ tu kʼubaj u yóol  tiʼ Jéeoba le ka taal baʼateltbil Judá tumen junpʼéel millón u soldailoʼob Etiopía. Chéen baʼaleʼ maʼ bey tu beetil le ka líikʼ tu contra le baʼax ku beetik Baasá u reyil Israeloʼ. Le reyaʼ táan kaʼach u beetik junpʼéel muro tu noj kaajil Ramá, junpʼéel kaaj yaan tu luʼumil Israel naatsʼ tuʼux ku káajal u reinoil Judá (2 Cró. 16:1-3). Asaeʼ tu chʼaʼtuklaj u túuxtik baʼaloʼob tiʼ u reyil Siria utiaʼal u kʼáatik ka áantaʼak. Le oʼolal le ka bin baʼateltbil Baasá tumen u reyil Siriaeʼ tu séebaʼanil «tu xuʼulsaj u beetik le meyajoʼob» teʼ Ramaoʼ (2 Cró. 16:5). Maʼ xaaneʼ, Asaeʼ tu tuklaj maʼalob le baʼax tu beetoʼ.

⁴ ¿Bix tu yilil Jéeoba le baʼax tu beetoʼ? Letiʼeʼ maʼ utschaj tu tʼaan le baʼax tu beetaj Asaoʼ le oʼolal tu túuxtaj profeta Hananí utiaʼal u yaʼalik tiʼ Asá baʼax kun úuchul tiʼ tumen maʼ tu kʼubaj u yóol tiʼ Jéeobaiʼ (xok 2 Crónicas 16:7-9). Hananieʼ tu yaʼalaj tiʼ Asá: «Líikʼbal tiʼ le kʼiinaʼ bíin yanak tiʼ teech u láakʼ baʼateliloʼob». Asaeʼ tu chʼaʼaj u kaajil Ramá, chéen baʼaleʼ tuláakal u kʼiiniloʼob u kuxtal líikʼ uláakʼ kaajoʼob tu contra.

⁵ Teʼ xook máanikoʼ t-kaneʼ Asaeʼ lúub utsil tiʼ Jéeoba. Kex j-kʼebaneʼ ilaʼab tumen Jéeoba bey juntúul máak tu kʼubaj u yóol tiʼ letiʼeʼ (1 Rey. 15:14). Kex beyoʼ Asaeʼ yaan baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak tu chʼaʼtuklaj u beetkiʼ, le oʼolal bin kʼaasil tiʼ. ¿Baʼaxten tu beetaj chéen baʼax ku tuklik yéetel tu kaxtaj u yáantaj uláakʼ máakoʼob tu lugar u kaxtik u yáantaj Jéeoba? Maʼ xaaneʼ tu tukleʼ wa ku kʼáatik u yáantaj uláakʼ kaajeʼ maas jeʼel u ganartik le baʼateloʼ. Wa maʼ xaaneʼ chéen tu beetaj le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen u maasiloʼ.

6. ¿Baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak tu beetaj Asaoʼ? Tsʼáa junpʼéel ejemplo.

⁶ ¿Baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le baʼax maʼ maʼalob tu beetaj Asaoʼ? Ku kaʼansiktoʼon mantatsʼ unaj k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba, maʼ chéen tiʼ baʼaxoʼob k-tuklikiʼ. Kex nojoch wa kex chichan le problemaʼob táan k-máansikoʼ unaj k-kʼáatik u yáantaj. Maʼalob ka k-tukult lelaʼ: Le ken k-aktáant junpʼéel problemaeʼ, ¿k-ilik wa k-utskíintik chéen jeʼel bix k-tuklik maas maʼalobeʼ? ¿Suuk wa k-ilik táanil baʼax ku yaʼalik le Biblia yéetel uláakʼ publicacionoʼob utiaʼal k-ilik baʼax ken k-beete? Koʼox aʼalikeʼ a láakʼtsiloʼobeʼ maʼ uts tu tʼaanoʼob ka xiʼikech muchʼtáambal mix asambleaiʼ, ¿yaan wa a kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáantech? Wa koʼox aʼalikeʼ tsʼoʼok u máan kʼiin minaʼantech meyaj, le ken a kaxteʼ ¿yaan wa a waʼalik tiʼ le máax tsʼáaiktech meyaj jach kʼaʼabéet a bin muchʼtáambal cada semanaoʼ? ¿Wa yaan a sajaktal tumen ka tuklik maʼ ken u tsʼáatech le meyajoʼ? Jeʼel máakalmáak le problema táan k-máansikoʼ kʼaʼabéet k-kʼaʼajsik le baʼax tu yaʼalaj le salmistaaʼ: «Tsʼáa a kuxtal tu kʼab Yuumtsil; kʼub óolnen tiʼ, letiʼ túuneʼ bíin u yáantech» (Sal. 37:5).

7, 8. ¿Baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak tu beetaj Jehosafatiʼ, yéetel bix biniktiʼ? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

⁷ Beoraaʼ koʼox ilik baʼax úuch tiʼ Jehosafat, u paal Asá. Letiʼeʼ yaʼab jatsʼuts modos yaan kaʼach tiʼ, le oʼolal lúub utsil tiʼ Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ tumen tu kʼubaj u yóol tiʼ Jéeobaeʼ yaʼab baʼaloʼob maʼalobtak tu beetaj. Chéen baʼaleʼ tu beetaj xan baʼaloʼob maʼ maʼalobtakiʼ. Junpʼéel tiʼ lelaʼ letiʼe úuchik u tsʼoʼoksik u beel u hijo yéetel u hija le kʼasaʼan rey Acaboʼ. Tsʼoʼoleʼ bin baʼateʼel yéetel Acab tu contra le sirioʼob kex aʼalaʼabtiʼ tumen profeta Micaya maʼ u biniʼ. Le táan le baʼateloʼ óolak kíimsaʼak Jehosafat tumen le sirioʼoboʼ (2 Cró. 18:1-32). Le ka suunaj tu kaajil Jerusaleneʼ, kʼáataʼabtiʼ  tumen profeta Jehú: «¿Baʼaxten ka wáantik le kʼaakʼas máak utiaʼal a bisikaba tu yéetel u j-pʼeekoʼob [Diosoʼ]?» (xok 2 Crónicas 19:1-3).

⁸ ¿Kaanbalnaj wa Jehosafat tiʼ le baʼax úuchtiʼoʼ? ¿Tu yuʼubaj wa u tʼaan le profetaʼoboʼ? Maʼ tu beetiʼ. Kex u yaabiltmaj Jéeobaeʼ, Jehosafateʼ joʼopʼ u biskuba xan yéetel juntúul máak maʼ u kʼáat u meyajt Jéeobaiʼ. Le máakaʼ letiʼe kʼasaʼan rey Ocozíasoʼ, u paal Acab. Jehosafat yéetel Ocozíaseʼ tu chʼaʼtuklaj u múul beetkoʼob barcoʼob. Chéen baʼaleʼ maʼ béeychaj u meyajtiʼobiʼ tumen búuloʼob (2 Cró. 20:35-37).

9. ¿Baʼax jeʼel u yúuchul wa k-bisikba yéetel máaxoʼob maʼ unajeʼ?

⁹ ¿Baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ Jehosafatoʼ? Letiʼeʼ tu yilaj u beetik baʼax maʼalob yéetel tu meyajtaj Jéeoba «tu jaajil u yóol» (2 Cró. 22:9). Chéen baʼaleʼ tu bisuba yéetel máaxoʼob maʼ u yaabiltmoʼob Jéeobaiʼ, le oʼolal bin kʼaasil tiʼ yéetel óolak kíimsaʼak. Kʼaʼajaktoʼon baʼax ku yaʼalik le Biblia tiʼ Proverbiosoʼ: «Bisaba yéetel le j-ojéelaloʼoboʼ ka yanak tiʼ teech ojéelaj; bisaba yéetel j-maʼ naʼatoʼoboʼ beyoʼ bíin kʼasakech» (Pro. 13:20). Kex k-kʼáat áant uláakʼ máakoʼob u kʼaj óoltoʼob Jéeobaeʼ unaj k-kanáantik maʼ k-jach bisikba tu yéeteloʼob tumen jeʼel u taasiktoʼon talamileʼ.

10. 1) Wa taak u tsʼoʼokol a beeleʼ, ¿baʼax jeʼel a kanik tiʼ Jehosafateʼ? 2) ¿Baʼax maʼ unaj k-tuʼubsikiʼ?

¹⁰ Le máaxoʼob taak u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ, ¿baʼax jeʼel u kankoʼob tiʼ Jehosafateʼ? Maʼ xaaneʼ jeʼel u káajal u yutstal tu yich máak juntúul máax maʼ u yaabiltmaj Jéeobaeʼ tumen ku tuklik maʼ ken u kaxt u núup ichil u kaajal Dios. Wa maʼ xaaneʼ jujuntúul tiʼ u láakʼtsiloʼobeʼ jeʼel u yaʼalikoʼobtiʼ ka tsʼoʼokok u beel táanil tiʼ u jach chʼíijleʼ. U jaajileʼ Jéeoba beetoʼon yéetel u tsʼíibolal k-yaabiltaʼal yéetel k-yaabiltik wa máax. ¿Baʼax unaj k-beetik wa maʼ jóokʼok le máax maʼalob utiaʼal ka tsʼoʼokok k-beeloʼ? K-tuukul tiʼ baʼax áant Jehosafat u beet baʼax maʼalobeʼ jeʼel u yáantkoʼoneʼ. Letiʼ kaʼacheʼ táanil tiʼ u chʼaʼtuklik wa baʼaxeʼ ku kaxtik u nuʼuktaj Jéeoba (2 Cró. 18:4-6). Chéen baʼaleʼ ka káaj u biskuba yéetel Acab, juntúul máax maʼ u yaabiltmaj  Jéeobaeʼ, xuʼul u beetik baʼax ku yaʼalik. Jehosafateʼ tu tuʼubseʼ Jéeobaeʼ «mantatsʼ táan u yilik baʼax ku yúuchul [...] yóokʼol kaab utiaʼal u muʼukʼaʼankíintik máax oksaj óoltik tu jaajil u yóol» (2 Cró. 16:9). Toʼon xaneʼ maʼ unaj tuʼubsikeʼ Jéeobaeʼ taak u yáantkoʼon, ku naʼatik bix k-uʼuyikba yéetel u yaabiltmoʼon. ¿Jach wa ka creertik Jéeobaeʼ yaan u yáantkech utiaʼal a kaxt juntúul máax maʼalob utiaʼal ka tsʼoʼokok a beel? K-ojel yaan u beetik chéen baʼaleʼ teʼ súutukil maas maʼalob u yilik letiʼoʼ.

11, 12. 1) ¿Bix úuchik u yeʼesik Ezequías baʼax jach yaan tu puksiʼikʼal? 2) ¿Baʼaxten perdonartaʼab tumen Jéeoba?

¹¹ ¿Baʼax k-kanik tiʼ Ezequías? Jéeobaeʼ tu yáantaj Ezequías u yil baʼax jach tu jaajil yaan tu puksiʼikʼal (xok 2 Crónicas 32:31). Le ka jach kʼojaʼanchajeʼ, Jéeobaeʼ tu yaʼalajtiʼ yaan u maʼalobtal yéetel tu tsʼáaj junpʼéel señal tiʼ. Tu beetaj u suut paachil le boʼoy ku bin u chíikpajal teʼ escaleraʼoboʼ. Ka ojéeltaʼab tumen le babilonioʼoboʼ túuxtaʼab kʼáatbiltiʼ bix le señal tsʼaʼabtiʼoʼ (2 Rey. 20:8-13; 2 Cró. 32:24). Jéeobaeʼ maʼ tu yaʼalaj tiʼ Ezequías jach baʼax unaj u beetkiʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ «tu pʼataj Ezequías tu juunal» utiaʼal u yilik baʼax ken u beete. Ezequíaseʼ tu yeʼesaj tiʼ le máakoʼob taaloʼob Babilonia tuláakal le ayikʼalil yaantiʼoʼ. Le baʼax tu beetaʼ, ¿bix úuchik u yeʼesik baʼax yaan tu puksiʼikʼal?

¹² Ezequíaseʼ tu chaʼaj u kaʼantal u yich. Le oʼolal kex «tu kʼamaj le nojoch uts» tu tsʼáaj Dios tiʼoʼ, maʼ tu yeʼesaj tsiikil tiʼiʼ. Le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik baʼaxten kaʼanchaj u yich Ezequías. Maʼ xaaneʼ tumen tu ganartaj le asirioʼoboʼ yéetel tsʼaʼak tumen Jéeoba. Maʼ xaan xaneʼ tumen ayikʼalchaji yéetel jach kʼuch kʼaj óoltbil. Kex Ezequías tu meyajtaj Jéeoba yéetel tuláakal u puksiʼikʼaleʼ, kaʼanchaj u yich yéetel xuʼul u lúubul utsil tiʼ Jéeoba. Chéen baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ ‹kex kaʼanchaj u yicheʼ› tu yeʼesaj kabal óolal, ka perdonartaʼab tumen Jéeoba (2 Cró. 32:25-27; Sal. 138:6).

13, 14. 1) ¿Baʼaxoʼob jeʼel u yeʼesik jach baʼax yaan t-puksiʼikʼaleʼ? 2) ¿Baʼax unaj k-beetik ken felicitartaʼakoʼon tumen u maasil?

¹³ ¿Baʼax k-kanik tiʼ Ezequías bey xan tiʼ le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak tu beetoʼ? Ezequíaseʼ maʼ sen úuch u ganart le asirioʼob yéetel tsʼaʼakak tumen Jéeoba ka kaʼanchaj u yichoʼ. Le ken xiʼik maʼalobil toʼon wa le ken aʼalaʼak jach maʼalob baʼax k-beetkeʼ, ¿bix k-uʼuyikba? Le baʼaxoʼob ken k-beetoʼ yaan u yeʼesik baʼax yaan t-puksiʼikʼal. Koʼox aʼalikeʼ juntúul sukuʼuneʼ tu líiʼsuba tubeel utiaʼal u máansik junpʼéel jatsʼuts tsoltʼaan tu táan yaʼab máakoʼob. Maʼ xaaneʼ yaʼab máax kun felicitartik. Wa ku yúuchul lelaʼ, ¿baʼax unaj u beetik?

¹⁴ Mantatsʼ unaj k-kʼaʼajsik le baʼax tu yaʼalaj Jesusaʼ: «Ken tsʼoʼokok a beetkeʼex tuláakal le baʼax aʼalaʼanteʼexoʼ, aʼaleʼex: ‹Toʼoneʼ palitsiloʼon mix baʼal k-biilal. Le baʼax tsʼoʼok k-beetkoʼ letiʼe baʼax unaj k-beetik kaʼachoʼ›» (Luc. 17:10). Kʼaʼajaktoʼoneʼ Ezequíaseʼ kaʼanchaj u yich, tu tuʼubsaj bix úuchik u yáantaʼal tumen Jéeoba. Ken felicitartaʼakoʼon yoʼolal junpʼéel tsoltʼaan t-máanseʼ, ¿baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-eʼesik kabal óolaleʼ? Maʼ unaj k-tuʼubsik baʼaxoʼob tsʼoʼok u beetik Jéeoba t-oʼolaliʼ yéetel jeʼel u páajtal k-tsikbaltik tiʼ u maasil bix tsʼoʼok u yáantkoʼoneʼ. U jaajileʼ letiʼ tsʼaamiltoʼon le Bibliaoʼ, tsʼoʼoleʼ ku yáantkoʼon yéetel u kiliʼich muukʼ utiaʼal k-máansik le tsoltʼaanoʼ.

15, 16. ¿Baʼaxten kíim Josías?

¹⁵ Tu tsʼookeʼ koʼox ilik baʼax k-kanik tiʼ Josías. Kex juntúul rey utseʼ tu beetaj junpʼéel  baʼax maʼ maʼalobiʼ yéetel lelaʼ le beet u kíimil (xok 2 Crónicas 35:20-22). ¿Baʼax tu beetaj? Letiʼeʼ bin baʼateʼel tu contra Nekó, u reyil Egipto, kex minaʼan kaʼach baʼax oʼolal u biniʼ. Nekoeʼ hasta tu yaʼalaj tiʼ Josías maʼ u kʼáat baʼateʼel tu contraiʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le baʼax tu yaʼalaj Nekooʼ letiʼe baʼax «u kʼáat [Dios] ka úuchukoʼ». Chéen baʼaleʼ Josíaseʼ bin teʼ baʼateloʼ ka kíimsaʼabi. ¿Baʼaxten bin baʼateʼel tu contra Nekó? Le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik.

¹⁶ Le baʼax tu yaʼalaj Nekooʼ, ¿jeʼel wa u béeytal kaʼach u yilik Josías wa tu jaajil tiʼ Jéeoba u taaleʼ? Jeʼeleʼ, tumen jeʼel u páajtal kaʼach u kʼáatik tiʼ le profeta Jeremíasoʼ (2 Cró. 35:23, 25). Tsʼoʼoleʼ Josíaseʼ jach unaj u tuklik táanil baʼax ken u beete. Nekoeʼ táan u bin baʼateʼel tu contra Carquemis, maʼ tu contra Jerusaleniʼ. Letiʼeʼ maʼ u beet mix baʼal tu contra Jéeobaiʼ mix tu contra máaxoʼob meyajtikiʼ. Josíaseʼ maʼ tu tuklaj tubeel baʼax ken u beetiʼ. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuchaʼ? Ken yanaktoʼon junpʼéel problema yéetel ken kʼaʼabéetchajak k-chʼaʼtuklik baʼax ken k-beeteʼ táanil unaj k-ilik baʼax ku tuklik Jéeoba yéetel baʼax u kʼáat ka k-beete.

17. Utiaʼal maʼ u yúuchultoʼon jeʼex Josíaseʼ, ¿baʼax unaj k-beetik ken kʼaʼabéetchajak k-chʼaʼtuklik wa baʼax?

¹⁷ Ken kʼaʼabéetchajak k-chʼaʼtuklik wa baʼaxeʼ táanil unaj k-ilik bix jeʼel u yáantkoʼon le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel bix jeʼel k-tsʼáaik ichil k-kuxtaleʼ. Yaan horaeʼ yaan u kʼaʼabéettal k-maas xakʼalxoktik baʼax ku yaʼalik le publicacionoʼoboʼ. Wa ku kʼaʼabéettal xaneʼ jeʼel u páajtal a kʼáatik áantaj tiʼ le ancianoʼoboʼ, letiʼobeʼ jeʼel u yáantkechoʼob a wil bix jeʼel a tsʼáaik ichil a kuxtal baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Tukult lelaʼ: Juntúul kiikeʼ tsʼokaʼan u beel yéetel juntúul máax maʼatech u meyajtik Jéeoba. Letiʼeʼ ku jóoʼsik junpʼéel kʼiin utiaʼal u bin kʼaʼaytaj (Bax. 4:20). Chéen baʼaleʼ junpʼéel kʼiineʼ ku yaʼalaʼaltiʼ tumen u yíicham maʼ u bin. Ku yaʼaliktiʼeʼ tsʼoʼok u máan kʼiin maʼ u múul beetoʼob wa baʼaxiʼ, le oʼolal u kʼáat ka pʼáatak u yatan tu yéetel. Le kiikoʼ ku chʼaʼik en cuenta baʼax ku yaʼalik le Biblia utiaʼal u yilik baʼax maas maʼalob ka u beetoʼ. U yojel unaj u bin u kaʼans uláakʼ máakoʼob jeʼex u yaʼalik Jéeoba yéetel Jesús ka beetaʼakoʼ (Mat. 28:19, 20; Bax. 5:29). Chéen baʼaleʼ ku kʼaʼajaltiʼ xan unaj u tsʼáaikuba yáanal u páajtalil u yíicham yéetel u yeʼesik xan u yutsil tiʼ (Efe. 5:22-24; Fili. 4:5). ¿Táan wa u yaʼalik le íichamtsil jach junpuliʼ maʼ u jóokʼol kʼaʼaytaj u yatanoʼ, wa chéen táan u yaʼalik tiʼ u yatan ka u máans tiempo tu yéetel? Toʼoneʼ jach unaj k-kanik k-yéey baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-lúubul utsil tiʼ Jéeoba.

18. ¿Baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le kantúul reyoʼob yanchajoʼob Judaoʼ?

¹⁸ Yaan kʼiineʼ toʼon xaneʼ jeʼel k-beetik baʼaloʼob maʼ jach maʼalobtak jeʼex le kantúul reyoʼob yanchajoʼob Judaoʼ. Maʼ xaaneʼ 1) jeʼel u káajal k-confiar chéen tiʼ baʼaxoʼob k-ojleʼ, 2) jeʼel k-bisikba yéetel máaxoʼob maʼ unajiʼ, 3) jeʼel u kaʼantal k-icheʼ yéetel 4) jeʼel k-chʼaʼtuklik wa baʼax sin ke k-ilik táanil baʼax ku yaʼalik Jéeobaeʼ. Kex beyoʼ jeʼel u páajtal k-kiʼimakkúuntik u yóol Jéeobaeʼ. Letiʼeʼ ku yilik le baʼax maʼalob k-beetkoʼ, jeʼex tu beetil yéetel le kantúul reyoʼoboʼ. Jéeobaeʼ ku yilik bukaʼaj k-yaabiltmil yéetel u yojel taak k-beetik baʼax ku yaʼalik yéetel tuláakal k-puksiʼikʼal. Tsʼoʼoleʼ u kʼáat ka kaanbalnakoʼon tiʼ le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak tu beetaj le kantúul reyoʼoboʼ. Le oʼolaleʼ tuukulnakoʼon tiʼ le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-xokikoʼ utiaʼal k-eʼesik tiʼ Jéeoba jach kiʼimak k-óol úuchik u beetik u tsʼíibtaʼal teʼ Bibliaoʼ.